NU.nl Scheiding en schuldgevoel
Veel ouders scheiden en heel veel kinderen hebben daar ook last van.
Jelka van Houten worstelde na haar scheiding jarenlang met schuldgevoelens, vertelt ze openhartig. Hoe deal je daarmee?
De dochter van Van Houten had vooral erkenning van haar gevoelens nodig, vertelde de actrice. Door dat te doen kon ze haar schuldgevoel loslaten en haar dochter beter ondersteunen. Van Houten is een van de tienduizenden ouders die jaarlijks door een scheiding gaan.
Elk jaar krijgen zo'n 70.000 minderjarige kinderen te maken met de scheiding van hun ouders, of het nu gaat om een formele echtscheiding of het beëindigen van samenwonen. En dat heeft impact, laat grootschalig onderzoek van de Kinderombudsman zien.
De Kinderombudsman analyseerde de data van 7.530 kinderen over een periode van acht jaar en zag dat kinderen van gescheiden ouders lager scoren op vrijwel alle onderdelen van kwaliteit van leven. Ze ervaren minder aandacht, liefde en stabiliteit thuis, hebben vaker moeite met structuur, vrienden en school, en voelen zich minder veilig.
De mate waarin ouders normaal met elkaar omgaan maakt natuurlijk uit, zeggen de onderzoekers: conflicten verergeren negatieve ervaringen. Aan jouw schuldgevoelens hebben je kinderen niets
Nelly Snels-Dolron
Die schuldgevoelens bij een scheiding zijn volkomen menselijk en normaal, zegt Nelly Snels-Dolron van het Expertisecentrum Kind en Scheiding. "Ze zijn een automatische reactie op een ingrijpende beslissing. Een scheiding raakt alles en iedereen en je kinderen zijn de laatsten die je daarmee wil opzadelen. Voor een ouder is dat ontzettend zwaar."
Een scheiding is een crisis, een verlieservaring. Er zal altijd een lege stoel aan de tafel zijn. Natuurlijk voel je je daar schuldig over, zegt Kina Smit. Zij is orthopedagoog en schreef het boek Opvoeden, het hoeft niet zo perfect. "Verdrink er niet in. Het gaat namelijk niet om jou en je schuldgevoel. Dat gevoel is geen goede bron om uit te putten, want zo geef je je kinderen niet wat zij nodig hebben."
Schuldgevoelens kunnen volgens Smit zorgen voor gedrag dat niet helpt. "Door dat gevoel helemaal toe te laten, kun je als het ware minder goed naar de behoeftes van je kind kijken. Het draait namelijk om jou: jij wil goedmaken wat je fout doet."
Daardoor wil je het thuis misschien superleuk en extra gezellig maken, waardoor je kind de verplichting voelt om het leuk te hebben met jou. Maar wat ze nodig hebben is een plek waar ze gewoon mogen zijn wie ze zijn, leuk en niet leuk.
Kook niet wéér z'n lievelingseten
"Heb je veel last van die schuldgevoelens, wees je er dan van bewust. Het is een emotie, die kun je parkeren. Oefen de gedachte: ik ben hier als opvoeder bezig met mijn kind, wat heeft hij of zij nodig? Je hoeft niet nóg langer bij z'n bed te staan, nog een keer z'n lievelingseten te koken. Wees een ouder die ook nee zegt en begrenst, zodat je kind zich veilig voelt."
Blijf niet vastzitten in die emoties van schuld, zegt ook het Expertisecentrum Kind en Scheiding.
Schuldgevoel kan een uitnodiging zijn om bewust stil te staan bij wat je kinderen nodig hebben. Ouders die blijven handelen vanuit schuld raken sneller uitgeput, geven vaak onduidelijke signalen aan hun kinderen en nemen soms beslissingen die vooral voortkomen uit het gevoel iets goed te moeten maken. Dat helpt uiteindelijk niemand."
Kinderen en jongeren voelen meestal haarfijn aan hoe hun ouders zich voelen, zeggen beide deskundigen. Snels-Dolron: "Als schuldgevoel zich uit in overcompenseren, wisselend grenzen aangeven of moeite om duidelijk te zijn, dan geeft dat kinderen verwarring of een te groot verantwoordelijkheidsgevoel."
Sommige kinderen gaan dan zelfs voor hun ouder zorgen. Dat moet echt te allen tijde worden vermeden. Als ouders hun eigen emoties niet verwerken, raken kinderen onbewust belast. Omgekeerd voelen kinderen zich veiliger als ouders stevig, helder en afgestemd zijn, ook als ze verdrietig zijn."
Praat er niet continu over
Maak van je kind geen hulpverlener of bliksemafleider, zegt ook Smit. "En breng de scheiding niet continu ter sprake. Laat het ritme van het kind leidend zijn en niet jouw behoefte aan bevestiging. Je kind maakt een crisis door, geef hem de ruimte."
Ik word regelmatig gebeld door ouders die zeggen: ik wil nú therapie voor mijn kind, want we gaan scheiden. Nee, dat is helemaal niet het moment. Als de situatie stabiel is, als het kind weer kan ontspannen, dán heeft therapie zin."
Het verdriet dat het niet is gelukt en dat het gezin niet bij elkaar bleef, dat moet slijten, zegt de orthopedagoog. Dat hoort bij het leven. "Elk huisje heeft zijn kruisje, hoe cliché het ook klinkt. Kinderen hebben óók recht op tegenslag. Ze moeten ingrijpende gebeurtenissen meemaken om te leren dat de wereld niet altijd maakbaar is."
Voor meer informatie: www.expertisecentrumkindenscheiding.nl
Voor meer informatie: www.expertisecentrumkindenscheiding.nl
